Nawal El Saadawi: ‘Religie is een ramp voor vrouwen’

Nawal El Saadawi (83) is een van de belangrijkste en bekendste feministen in de Arabische wereld. Haar strijd tegen vrouwenbesnijdenis, de regels van het islamitisch huwelijk en moslimfundamentalisme brachten haar geregeld in de problemen.

Nawal El Saadawi werd geboren in een klein dorpje op het Egyptische platteland en groeide op in een tamelijk liberaal gezin. Als kind werd ze al aangemoedigd om haar mond open te doen en haar mening te geven. De vrijheid die haar ouders haar gaven, stimuleerde El Saadawi om naar de Universiteit te gaan. Ze maakte haar medicijnenstudie af en werkte als arts in Cairo en haar geboortedorp Kafr Tahla. Later werkte ze ook als gynaecoloog en psychiater. Maar in eerste instantie is El Saadawi schrijver: haar oeuvre beslaat maar liefst meer dan vijftig boeken, toneelstukken en korte verhalen. “Voor mij is schrijven hetzelfde als ademhalen”, zegt ze. Toch heeft dit haar vaak genoeg in problemen gebracht. De kritiek die ze had op de onderdrukking van vrouwen en de arme klasse vielen verkeerd bij president Sadat en in 1981 werd ze opgepakt wegens ‘misdaden tegen de staat’. Drie maanden lang zat ze gevangen in een luidruchtige, gekmakende cel. Ze overleefde het door voor zichzelf een rustig plekje te vinden om te schrijven. Dat deed ze in een stinkend toilet vol kakkerlakken. Om te schrijven gebruikte ze een stukje toiletpapier en wat eyeliner. Dat deed ze allemaal stiekem en stil, want “een pen is gevaarlijker dan een pistool en schrijven erger dan het plegen van een moord.”

Tegenwoordig is Nawal El Saadawi een van de meest invloedrijke voorvechters van de Egyptische vrouwenbeweging. Movies that Matter vertoont eind maart 2015 een documentaire over de belangrijkste periodes in het leven van deze bijzondere vrouw, die lijf en leden op het spel zette om haar overtuigingen onder de aandacht te brengen. Ondanks de vele doodsbedreigingen van fundamentalisten en de vreselijke omstandigheden in de vrouwengevangenis, gaf zij nooit op. Zo was zij ook prominent aanwezig bij de dagenlange protesten op het Tahrirplein in Cairo in 2011.

Ze doorbrak tal van politieke, religieuze en seksuele taboes en is een gepassioneerd opponent van machthebbers en hun misbruik van religie – alle machthebbers, alle religies. Op 83-jarige leeftijd is ze onverminderd uitgesproken. “Religie is een ramp voor vrouwen.”

Nawal El Saadawi staat ook centraal in ‘De Vrijheidslezing’ van 22 maart aanstaande in Het Nutshuis in Den Haag. In samenwerking met De Balie, Amnesty International en het Humanity House.