Vluchtelingen, asielzoekers, migranten: wat is het verschil?

Vluchteling, asielzoeker, migrant, deze termen kom je vaak in het nieuws tegen. Toch is er veel onduidelijkheid over wie nou wie is, en wanneer je welke term moet gebruiken. Terwijl er juist genuanceerde informatie nodig is om verwarring en tegenstellingen te voorkomen. Maar wat houden de termen ook alweer precies in? En welke rechten hebben zij?

Een vluchteling is iemand die het land van herkomst ontvlucht vanwege gegronde vrees voor vervolging, en die van de eigen overheid geen bescherming krijgt. Redenen voor vervolging kunnen godsdienst, politieke overtuiging, seksuele voorkeur of het behoren tot een bepaald etnische groep zijn. Deze mensen hebben hulp nodig. Voorbeelden zijn de Rohingya in Myanmar of de politieke opposanten van het regime in Eritrea.

Een officiële instantie zoals de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties bepaalt of een persoon die internationale bescherming zoekt een vluchteling is volgens de definitie van het Vluchtelingenverdrag. Een vluchteling mag niet worden teruggestuurd naar het land van herkomst waar hij of zij vreest voor vervolging, oorlog of geweld. Ze hebben recht op dezelfde behandeling als een burger van het land waar hij of zij asiel heeft gekregen. Vluchtelingen moeten dus toegang krijgen tot huisvesting, onderwijs en werk.

Meer weten? Dit filmpje van De Volkskrant legt in vijf minuten het Vluchtelingenverdrag uit.

Een asielzoeker is iemand op de vlucht die internationale bescherming zoekt, maar wiens beroep op vluchtelingenstatus nog niet bepaald is. Een asielzoeker kan alleen bescherming aanvragen in het land van aankomst, wat betekent dat zij een grens moeten oversteken om asiel aan te kunnen vragen. Deze mensen vragen dus om hulp.

In Nederland beslist de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) of een asielzoeker wordt erkend als vluchteling.  Asielzoekers moeten aantonen dat ze zijn gevlucht vanwege oorlog, politiek geweld, seksuele geaardheid, afkomst of religie. Asielzoekers die als vluchteling worden erkend krijgen de ‘vluchtelingenstatus’. In afwachting van een beslissing van de overheid heeft een asielzoeker het recht om in het land te blijven.

Een migrant verlaat op vrijwillige basis een veilig land, vaak in de hoop op een beter leven. Wie van het ene land naar het andere verhuist wordt als migrant beschouwd tenzij hij of zij specifiek op de vlucht is voor oorlog of vervolging. Het onderscheid tussen ‘vluchteling’ en ‘migrant’ is essentieel. Een vluchteling verlaat huis en haard niet vrijwillig, terwijl een migrant hier vaak wel een keus in heeft. Daarnaast mogen landen migranten die zonder geldige papieren aankomen terugsturen. Migranten moeten niet worden vastgezet zolang daar geen legitieme reden voor is, en mogen niet gedeporteerd worden.

Vluchtelingen zouden niets liever willen dan terugkeren naar hun eigen huis, maar kunnen dit simpelweg niet

De verschillen tussen deze termen zijn belangrijk, omdat ze regelmatig door elkaar worden gehaald. Zo gebeurt het dat mensen die de grens oversteken onterecht worden gelabeld als ‘economische migranten’ of ‘gelukszoekers’ terwijl zij in feite vluchtelingen of asielzoekers zijn: zij leven met gegronde angst voor vervolging als ze naar huis terug zouden keren.

Bronnen: Stichting Vluchteling, Amnesty International