Opgroeien als vluchteling: wat doet dat met een kind?

Elk kind hoort kind te kunnen zijn, en in veiligheid op te kunnen groeien. Maar voor gevluchte kinderen is dat alles behalve vanzelfsprekend. Zij zitten voortdurend in onveilige situaties en zijn extra kwetsbaar voor uitbuiting, seksueel misbruik of ander geweld. Voor en tijdens hun vlucht hebben ze vaak vreselijke dingen meegemaakt. Marieke Roelfsema, noodhulpdeskundige bij UNICEF: ‘Uit onderzoek weten we dat die constante onveiligheid een negatieve invloed heeft op het verdere leven van kinderen. Welzijn, ontwikkeling, zelfvertrouwen: alles komt in gevaar.’

Gevluchte kinderen ontwikkelen sneller psychische stoornissen, zoals posttraumatisch stresssyndroom en angststoornissen, blijkt uit internationale onderzoeken. In een van de onderzoeken vertelden kinderen dat ze voortdurend zó bang of boos zijn, dat niets ze kan kalmeren. Een kwart van de kinderen voelde zich zó hopeloos dat ze niet verder wilden leven. Aan andere kinderen werd gevraagd een veilige plek te tekenen, maar sommigen konden geen enkele veilige herinnering oproepen. In plaats daarvan tekenden ze tanks en soldaten.

Ook ouders maken verschrikkelijke dingen mee en worstelen met trauma’s. Dat heeft erg veel invloed op hoe kinderen zich voelen en gedragen. Majorie Kaandorp, kinderrechtendeskundige bij UNICEF: ‘Ineens zijn je sterke ouders niet zo sterk meer. Je ziet dat ook zij verdrietig, wanhopig en kwetsbaar zijn. Het evenwicht in een gezin raakt verstoord. Kinderen verliezen hun onbezorgdheid en onschuld, en worden noodgedwongen veel te snel volwassen.’

Sommige gevluchte kinderen hebben jaren geen onderwijs gehad, terwijl dat enorm belangrijk is voor een kind. Majorie: ‘Een kind dat niet naar school gaat, staat stil. Het kan zich cognitief, motorisch en sociaal niet goed ontwikkelen. Kinderen die niet naar school gaan, voelen zich verloren en missen aansluiting bij hun leeftijdsgenoten. Daarnaast zorgt school heel praktisch voor een doel en een dagritme. Ook dat is ontzettend belangrijk.’

Je hebt de ellende van de oorlog en je vlucht overleefd… maar dan? Hoe ziet de toekomst eruit? Ís er wel een toekomst? Marieke: ‘Uitzichtloosheid is een heel groot probleem voor gevluchte kinderen. Dat gevoel tast kinderen aan in hun diepste wezen. Want hoe moet je je leven leiden als je niet weet of en wanneer je echt verder kunt? UNICEF helpt deze kinderen, en probeert ze hun toekomst terug te geven. Door ze naar school te laten gaan. Door ze te laten voelen: er is hulp voor mij, ze denken aan mij. Al die dingen geven hoop. En hoop doet leven.’

Bron: UNICEF Nederland