Aiham al Saadi (1988), staatloos (Palestijn)
Aiham is geboren in Syrië. Toch is hij staatloos. Dat betekent dat hij geen nationaliteit, paspoort en thuisland heeft. Op papier bestaat hij niet. Aiham is Palestijn en het land Palestina bestaat volgens Nederland officieel niet.
Aihams opa vlucht in 1948 vanuit Palestina – het huidige Israël – naar Syrië. Zijn kinderen en kleinkinderen – onder wie Aiham – groeien er op en gaan naar school. Aiham denkt dat hij net als alle andere kinderen is. Tot hij op een dag hoort dat hij Palestijn is, en vluchteling. Als Palestijnse vluchtelingen kunnen Aiham en zijn familie in Syrië wonen en werken, maar ze krijgen geen Syrisch paspoort. Ze mogen niet stemmen en kunnen het land niet uit.
Als in 2011 de oorlog in Syrië uitbreekt, besluit Aiham te vluchten. Hij is dan 21 jaar. Eenmaal in Nederland wordt hij als ‘staatloos’ geregistreerd. Hij krijgt een tijdelijke verblijfsvergunning voor vijf jaar. Als die niet verlengd wordt, kan hij niet terug naar Syrië. Maar: hij kan ook niet naar Israël.
Situatie in Palestina
In 1947 besluiten de Verenigde Naties, mede door de massamoord op bijna 6 miljoen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat er een Joodse en een Palestijnse staat in Palestina moeten komen. Zowel de Arabische inwoners van Palestina als de Arabische landen eromheen zijn hier fel op tegen. Eén dag nadat de Joodse leiders op 14 mei 1948 de staat Israël uitroepen, vallen troepen uit Egypte, Irak, Syrië, Jordanië en Libië de pasgeboren staat binnen: het begin van de eerste Arabisch-Israëlische oorlog. De Joodse strijdtroepen weerstaan de Arabische inval en roepen de staat Israël uit.
Ruim 700.000 Palestijnen vluchten naar buurlanden en naar gebieden die nog niet door Israël zijn ingenomen. Een deel van hen keert in de jaren na het conflict terug, maar de meeste vluchtelingen komen terecht in de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook, Libanon, Syrië, Egypte en Irak.
Ook hun nakomelingen worden als vluchteling beschouwd. Hun positie wordt nog moeilijker gemaakt omdat veel landen Palestina niet als staat erkennen. Ook Nederland en de meeste andere landen in West-Europa doen dit bijvoorbeeld niet. Palestijnen en hun nakomelingen worden daardoor vaak staatloos wanneer ze vluchten naar een land dat Palestina niet erkent, zoals bij Aiham gebeurde.
Staatloosheid
Als je wordt geboren, krijg je meestal dezelfde nationaliteit als je ouders of de nationaliteit van het land waar je bent geboren. Maar dat geldt niet voor iedereen. Wereldwijd zijn er zo’n 10 tot 15 miljoen mensen staatloos. Soms krijgen ze geen nationaliteit bij de geboorte, omdat hun ouders staatloos zijn of hun kinderen niet registreren.
Anderen verliezen tijdens hun leven hun nationaliteit, bijvoorbeeld door een oorlog. En er zijn gevallen waarin de overheid een bevolkingsgroep discrimineert en geen nationaliteit geeft. Als je staatloos bent, beschouwt geen enkel land je als (staats)burger, waardoor je mensenrechten niet worden beschermd.
