Desbele Haile Kahsay

Desbele heeft een vrij normaal leven: hij gaat naar school en in zijn vrije tijd voetbalt hij met vrienden. Maar Eritrea is een dictatuur waar mensen niet vrij zijn. Als Desbele zestien is besluit hij daarom samen met een vriend te vluchten. Daarbij laat hij zijn ouders, vier broers en zus achter.

De twee vrienden gaan via buurland Ethiopië met een groep van veertig mensen door naar Soedan. Ze blijven er twee maanden, onder zeer slechte omstandigheden. Ze reizen verder naar Libië, waar Desbele regelmatig wordt mishandeld, vooral vanwege zijn katholieke geloof. Na een maand vertrekken ze in een overvolle, gammele boot naar Italië. Via Rome, Milaan en München reist hij in 2015 naar Nederland.

De dictatuur in Eritrea komt niet vaak in het nieuws. Toch is Eritrea een van de meest onvrije en gevaarlijke landen om te wonen. Het land wordt wel ‘het Noord-Korea van Afrika’ genoemd. Kritiek op de regering is verboden; er bestaan geen oppositiepartijen, onafhankelijke media en maatschappelijke organisaties. Tegenstanders van het regime en hun familie lopen het gevaar opgepakt en gemarteld te worden. Wereldwijd zijn er in 2015 ruim 350.000 Eritreeërs op de vlucht.

Veel Eritreeërs vluchten vanwege de dienstplicht, die normaal gesproken achttien maanden duurt, maar in de praktijk vaak verlengd wordt tot wel twintig jaar. Dienstplichtigen krijgen een zeer laag salaris, niet genoeg om met hun familie van rond te komen. Dienstweigeraars en deserteurs worden wreed bestraft en ook hun familieleden lopen het risico te worden opgepakt. Het land ontvluchten is ook risicovol: er is een ‘shoot-to-kill’-beleid voor iedereen die illegaal de grenzen probeert over te steken.

Honderdduizenden vluchtelingen wagen jaarlijks de gevaarlijke tocht over de Middellandse Zee naar Europa. Desbele is een van hen. Een bootvluchteling is iemand die om een politieke of economische reden zijn land ontvlucht over zee. De eerste moderne bootvluchtelingen waren Vietnamezen, die na de Vietnamoorlog eind jaren zeventig van de vorige eeuw hun land verlieten in veelal niet-zeewaardige bootjes.

Eind jaren negentig komen vluchtelingen uit Afrika vooral aan land in Spanje. In 2013 en 2014 is Italië het belangrijkste land van aankomst. Vanaf voorjaar en zomer 2015 wordt dat Griekenland. De routes verschuiven als er nieuwe belemmeringen – zoals aangescherpte grenscontroles – worden opgeworpen, maar het doel blijft hetzelfde: Europa.

Door de oorlogen in Libië, Mali, Irak, Afghanistan en Syrië neemt het aantal vluchtelingen dat naar Europa komt vanaf het voorjaar van 2014 snel toe. In twee jaar tijd (2014-2015) maken anderhalf miljoen mensen de gevaarlijke overtocht naar Europa. Er vallen meer dan 10.000 doden tijdens het vluchten, meer dan waar ook ter wereld.