Dat geld van Giro555, waar gaat dat eigenlijk naar toe?
Het is een veelgestelde vraag. Waarom zou ik nog geven aan Giro555 als ik niet zeker weet wat er met mijn geld gebeurt. Een beknopte uitleg.
Inzamelingsacties: liefdadigheid versus scepsis
De teller van Giro555 staat inmiddels op zo’n 30 miljoen euro. Een fors bedrag, bestemd voor de huidige hongersnood in verschillende landen in Afrika en in Jemen. En zulke bedragen roepen altijd verschillende reacties op. Wordt dit geld namelijk wel goed besteed?
Het is een terugkerende tendens. Er gebeurt ergens een ramp, men ziet de vreselijke gevolgen hiervan op het nieuws, maar wanneer noodhulporganisaties een landelijke actie organiseren, sluipt plots de twijfel er bij sommigen in. Wordt het geld wel goed besteed? Blijft er niet onnodig veel aan de strijkstok en/of op de bankrekening van ‘de directeur’ hangen? Voed je met het doneren aan Giro555 niet juist de oorlogen die deze hongersnood veroorzaken?
Waarom moet ik voor de zoveelste keer medelijden hebben en geld storten?
Op Radio 1 noemde Arnold Karskens de hongersnood ‘een symptoom van chronische gewapende conflicten, corruptieve, politieke strijd en klimaatverandering’. En die stop je niet met een actie van Giro555. Integendeel: “Door geld te storten smeren we gewoon de oorlog, want er worden uiteindelijk toch wapens van gekocht.”
Ebru Umar schrijft iets soortgelijks in haar column in Metro: “Niet weer. Kan deze onzin ’ns ophouden? Hoeveel duizenden miljarden euro’s, dollars, guldens en marken is er (…) niet naar Afrika gegaan? Naar de arme kindjes? Waarom moet ik voor de zoveelste keer medelijden hebben en geld storten? Waarom financiert de wereld warlords en corrupte politici, terwijl hun bevolking afsterft? Waarom raakt het die lui niet, en moet het mij wel raken?”
Deze vragen over noodhulp zijn relevante vragen, aangezien ze telkens weer terugkeren. Het zijn ook vragen waar gewoon antwoord op gegeven kan worden. Het belangrijkste doel van noodhulp is namelijk mensenlevens redden en leed verminderen. En dat gebeurt dan ook volop. Kregen er in 2008 nog acht miljoen mensen humanitaire hulp, zo waren dit er in 2014 al twintig miljoen. Zo blijkt uit een rapport van ALNAP, een onafhankelijk netwerk dat de prestaties van de humanitaire sector evalueert. Er worden meer mensen geholpen dan ooit tevoren. Dit doen de Humanitaire organisaties bovendien beter gecoördineerd en efficiënter dan tien jaar geleden, stelt ALNAP.
Er gaat nul cent naar de directiesalarissen.
Helaas is noodhulp erg duur. Er gaat veel geld naar transport van noodhulpgoederen. Daarnaast komen hulpverleners vaak in gevaarlijke gebieden; dit zorgt weer voor hoge beveiligingskosten. Er gelden voor de eigen overheadkosten bij Giro555 echter strenge afspraken. Maximaal zeven procent voor overhead en nul cent naar directiesalarissen.
Het is daarentegen wel zo dat sommige noodhulp ten goede komt aan mensen met slechte bedoelingen. Corruptie, peperdure visa of regelrechte diefstal van hulpgoederen is een werkelijk probleem. De hulporganisaties staan daardoor voor een duivels dilemma. Als ze stoppen met hulpverlening in conflictgebieden, is het maar de vraag of de oorlog daar inderdaad eerder eindigt. Oorlogen hebben namelijk veel meer factoren dan enkel het saboteren van hulp en het stelen van geld en goederen. Of het stoppen met noodhulp op termijn leidt tot minder slachtoffers, dat weet niemand. Het enige dat duidelijk is, is dat als de hulp stopt er direct veel meer slachtoffers vallen.
Geboortebeperking is ook een term die vaak valt omtrent deze problematiek. Dit klinkt logisch. Minder mensen betekent toch minder mensen om te voeden en dus minder honger? Paradoxaal genoeg is het zo dat wanneer er meer kinderen sterven door honger, zoals nu in Somalië en Soedan, de bevolkingsgroei niet af- maar toeneemt. Vrouwen krijgen namelijk veel kinderen wanneer ze vrezen dat er ook veel zullen sterven. In deze landen is er geen AOW of pensioen, dus ben je op je oude dag aangewezen op je kinderen. Door de armsten rijker te maken en de hongersnood te bestrijden, gaan er minder kinderen dood. Dit zorgt er dan vervolgens weer voor dat de bevolkingsgroei afneemt. Dat is een wereldwijd verschijnsel.
Ondertussen hebben 20 miljoen mensen honger, zijn er 1,5 miljoen kinderen ondervoed en leven er 100 duizend mensen in een absolute hongersnood. Elf hulporganisaties hebben de krachten gebundeld voor Giro555. “Voorafgaand aan de landelijke actiedag moesten de elf deelnemende hulporganisaties een instaptoets maken”, vertelt Eva Barneveld van Giro555. “Hierin moesten zij aantonen over voldoende kennis en ervaring te beschikken en een netwerk en logistieke capaciteiten in het rampgebied te hebben zodat hulp snel geboden kan worden.” Een flinke klus aangezien de ramp meerdere landen treft. “Alle organisaties moesten voor de landen waar ze de Giro555 gelden in willen zetten een toets indienen.”
Pas als een organisatie de instaptoets voor een bepaald land haalt, mag zij daar gelden besteden. En aangezien elk van de elf deelnemende organisaties actief is in een of meerdere van de getroffen landen, mochten zij allemaal aanschuiven om een gezamenlijk plan te bedenken voor de verdeling van het geld.
“Er is besloten om 80% van het eindbedrag te besteden in de vier focuslanden. Om zo een zo groot mogelijke impact te hebben. De overige maximaal 20% gaat naar omringende landen waaronder Ethiopië, Kenia, Oeganda en de Tsjaadmeer regio. Zij voelen de effecten van dezelfde crisis, zoals droogte en vluchtelingen uit die vier landen.” Het is volgens Barneveld de bedoeling dat van die 80% minimaal 15% in elk van de vier focuslanden wordt besteed. “In de praktijk blijkt het onmogelijk om precies evenveel voor elk land uit te geven. Daarnaast kan de exacte verdeling pas worden bepaald als de actie gestopt is en duidelijk is hoeveel geld er in totaal is opgehaald.”
Maar hoeveel krijgt elke hulporganisatie eigenlijk? In juli 2016 is er een zogenoemde verdeelsleutel gemaakt met daarin de percentages die de hulporganisaties krijgen van de opbrengst. Zo krijgt CARE Nederland 6,06%, Cordaid Mensen in Nood 15,49%, ICCO & Kerk in Actie 8,8%, Oxfam Novib 12,74%, Plan Nederland 6,84%, Nederlandse Rode Kruis 16,43%, Stichting Vluchteling 6,33%, Terre des Hommes 2,75%, UNICEF Nederland 13,92% Save the Children 7,82% en World Vision 2,82%.
“Hoeveel geld waar naartoe gaat, is afhankelijk van wat nodig is. Van te voren hebben we gekeken naar hoeveel geld er in totaal nodig is, en hoe we dat het best kunnen verdelen. Het lastige is dat het probleem vier landen beslaat; Zuid-Soedan, Noordoost-Nigeria, Somalië en Jemen” aldus Merlijn Stoffels, woordvoerder van het Rode Kruis.
Het is een ingewikkelde kwestie. “Geen wonder dat het grote publiek twijfelt. Maar Karskens en Umar hadden hun huiswerk moeten doen. Wie met een column in de Metro of een gesprek op Radio 1 miljoenen mensen bereikt, zou zich eerst in de feiten en cijfers moeten verdiepen.” Er kan ondertussen nog steeds geld overgemaakt worden op Giro555.
Bronnen: OneWorld en De Groene Amsterdammer.
