Akhrat Selevani (1999), Irak
Akhrat en haar familie zijn Koerdisch en komen uit Mosul, een stad in Irak. In 2005 ontvlucht het gezin van Akhrat de oorlog. Eenmaal in Nederland, aangekomen gaat de tocht voort: ze verhuizen tien keer naar verschillende asielzoekerscentra (azc’s).
‘Kind zijn’ in zo’n asielzoekerscentrum kan eigenlijk niet, vindt Akhrat. Er is niets te doen, je hebt geen eigen kamer, telkens verhuizen je vrienden of moet je zelf verhuizen. Elke dag zijn er spanningen tussen de bewoners. Zij moeten alle voorzieningen met elkaar delen en zijn vaak wanhopig over hun situatie.
Niet alle Nederlanders zijn hetzelfde, dus kun je ook niet verwachten dat elke vluchteling hetzelfde is.
Discretionaire bevoegdheid
Via de media vraagt Akhrat zelf aandacht voor hun zaak. Het gezin valt buiten het kinderpardon, maar vanwege de schrijnende situatie van haar moeder en haar gehandicapte zus, gebruikt de staatssecretaris zijn discretionaire bevoegdheid: de vrijheid om in een concreet geval naar eigen inzicht te beslissen. Zo krijgt het gezin toch een verblijfsvergunning. Akhrat is dan al zestien.
Situatie in Irak
In 1979 wordt Saddam Hussein president van Irak. Onder zijn leiderschap is het land een dictatuur. Politieke tegenstanders verdwijnen in de gevangenis of worden vermoord. De Koerden – die in het noorden van het land wonen – worden stelselmatig onderdrukt en aangevallen.
In 2003 valt een internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten Irak binnen. als onderdeel van de zogenaamde war on terror; een reactie op de terroristische aanslagen in 2001 in de Verenigde Staten. Na de val van de regering van Hussein ontstaat er chaos in het hele land, ook in Akhrats geboorteplaats Mosul. Verschillende groepen – sjiieten, soennieten, Koerden, christenen, voor- en tegenstanders van Hussein – bevechten elkaar.
In 2011 verlaten de laatste Amerikaanse troepen het land, maar er is geen vrede in Irak. Ook in 2016 wordt in grote delen van het land nog gevochten, onder andere door Islamitische Staat (IS).
Asielprocedure in Nederland
Als asielzoeker krijg je met veel verschillende organisaties te maken en moet je vaak verhuizen. Als je in Nederland aankomt en asiel aanvraagt, ga je eerst naar het aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in Ter Apel, Groningen. Daar word je geregistreerd door de Vreemdelingenpolitie (AVIM). Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) zorgt voor opvang, eten en leefgeld.
Het eerste deel van de asielprocedure duurt maximaal acht dagen. De asielzoeker vertelt wie hij is, waar hij vandaan komt, hoe hij hier is gekomen en waarom hij asiel aanvraagt. Als de IND beslist dat de asielzoeker recht heeft op asiel, krijgt hij een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd, meestal vijf jaar. De asielzoeker is nu ‘erkend vluchteling’ of ‘statushouder’ en kan gaan wonen in een gemeente.
De asielprocedure lijkt overzichtelijk. Maar zoals uit het verhaal van Akhrat blijkt, is de praktijk vaak ingewikkelder. Want hoe bepaal je wie in het thuisland voor zijn leven te vrezen heeft en wie niet? Als de IND meer informatie nodig heeft, komt de asielzoeker in de Verlengde Asielprocedure.
Tijdens deze – soms langdurige – procedure wonen asielzoekers in asielzoekerscentra. Dit zijn vaak gebouwen als kazernes, bejaardentehuizen of huisjes in bungalowparken. Asielzoekers mogen in die periode niet werken of studeren. Er is weinig te doen, behalve wachten.
Asielzoekers met een – herhaaldelijk – afgewezen asielverzoek noem je ‘uitgeprocedeerd’. Officieel moeten zij Nederland verlaten, vrijwillig of gedwongen. Maar sommige asielzoekers willen niet terug, bijvoorbeeld omdat ze het te gevaarlijk vinden. Anderen kunnen niet terug, omdat het land van herkomst geen documenten verstrekt. Sommige uitgeprocedeerden wachten op een kinderpardon of schrijven de staatssecretaris of minister een brief, zoals Akhrat.
