2 jaar EU-Turkije-deal. Maken we progressie?
Op 18 maart 2016 werd de EU-Turkije-deal gesloten. Dit moest de stroom vluchtelingen die in Turkije op levensgevaarlijke bootjes naar Griekenland stapten beëindigen. We maken de balans op.
Op 18 maart 2016 werd de EU-Turkije-deal gesloten. Kort gezegd hield de afspraak in dat Turkije ervoor moest zorgen dat minder vluchtelingen in gammele bootjes richting Griekenland stapten. In ruil daarvoor kreeg Turkije voor miljarden euro’s steun van de EU, om te besteden aan de vluchtelingenopvang in Turkije zelf.
Daarnaast zouden de Europese landen Syrische vluchtelingen verdelen en opnemen. Ook moesten migranten die geen asiel in Europa krijgen, teruggestuurd worden naar Turkije. Maar om daadwerkelijk teruggestuurd te kunnen worden, moeten de mensen eerst wachten op een beoordeling van de Griekse autoriteiten rond hun asielaanvraag.
Duizenden vluchtelingen zitten vast op de Griekse eilanden, in afwachting van zo’n besluit. Hoe is het om daar te verblijven?
Lesbos, twee jaar na de deal
Lenny Reesink is beleidsmedewerker bij VluchtelingenWerk Nederland en ging onlangs naar Lesbos. Op dit Griekse eiland is kamp Moria gevestigd. Als buitenstaander mag je het kamp niet betreden. Maar buiten de muren ontmoette ze de Afghaanse Hamid die haar vertelt over zijn leven in het kamp.
Lenny: “Stel je voor: Je komt uit Afghanistan en bent met je drie jonge neefjes op de vlucht. In Turkije aangekomen waag je de oversteek naar het Griekse eiland Lesbos. De opblaasboot trilt als een blad op het water, de brandstof raakt op. Je vraagt je af of je het wel gaat overleven. Uiteindelijk lukt het je om met je neefjes heelhuids aan te komen op Lesbos. Maar dan begint de ellende pas echt.”
"Come back tomorrow", de meest gehate woorden in het kamp.
Dit gebeurde Hamid, die nu vier maanden in Kamp Moria woont, waar hij met zijn neefjes de beslissing op zijn asielaanvraag afwacht. Het kamp is omheind door hoge muren en prikkeldraad. Het kamp is bedoeld voor zo’n 1.500 – 2.500 mensen; de realiteit is dat er 5.000 mensen wonen. Hamid deelt een containerwoning met elf andere asielzoekers. Er is nauwelijks stromend water, laat staan warm water.
Lenny vervolgt: ” ’s Nachts is het dermate onveilig dat vrouwen hun containerwoning niet uit durven en daarom noodgedwongen hun behoeftes in de container doen. Overdag is het wachten en verveling. De kinderen kunnen niet naar school en de volwassenen mogen niet werken. Ze moeten maar wachten tot de beslissing op hun asielaanvraag binnenkomt. Hoe lang dit duurt, weet niemand.”
De Griekse asieldienst geeft steevast hetzelfde antwoord: “Come back tomorrow.” Volgens Hamid de meest gehate woorden in het kamp. Sommigen wachten wel achttien maanden op hun beslissing. Hamid heeft nog hoop, want hij zit er ‘nog maar’ vier maanden. De onzekerheid, in combinatie met de slechte opvangomstandigheden, zorgen bij veel asielzoekers voor depressies en angstaanvallen.
Plotselinge schaamte
Sommige families wonen buiten de muren van het vluchtelingenkamp, in tentjes tegenover kamp Moria. “Alles beter dan daarbinnen”, vinden zij. Hier mogen Lenny en haar team wél een kijkje nemen. Kinderen rennen hen tegemoet en willen graag met ze spelen en op de foto.
Lenny vertelt: “Lachend bekijken ze de foto’s waar ze zelf opstaan. Even lijkt het allemaal wat minder erg. Maar als ik wegrijd, terug naar mijn hotel, begint het zachtjes te miezeren. Het zand onder de tenten verandert langzaam in modder. De kinderen zullen nu in hun tentjes kruipen, zonder verwarming. Niet wetend hoe hun toekomst eruit zal zien. En plotseling schaam ik me: dat we dit als Europa laten gebeuren.”
Feiten op een rijtje
Twee jaar EU-Turkije-deal levert verschillende resultaten op. Boeken we vooruitgang?
- Turkije detineert alle teruggestuurde asielzoekers die niet uit Syrië komen.
- EU-lidstaten hebben in twee jaar 12.174 van de in totaal 3.700.000 vluchtelingen die in Turkije verbleven hervestigd.
- Op de ‘hotspots’ verblijven tweemaal zoveel mensen dan mogelijk is. Er is geweld, geen beschutting, tenten, geen elektriciteit, geen verwarming, geen sanitaire voorzieningen.
- Ga voor de hele lijst naar de website van VluchtelingenWerk Nederland.
Onlangs debatteerden we over dit onderwerp naar aanleiding van de documentaire De Deal. Gastspreker was Gerald Knaus. Hij wordt gezien als de architect van de EU-Turkije-deal.
Bron: VluchtelingenWerk Nederland, Wikipedia, Volkskrant, NOS, NOS.
