Klimaatverandering versnelt instabiliteit

“Kijk naar het noorden van Oeganda. De Karamoja-regio is het droogste deel van ons land. Door de opwarming van de aarde is het nog droger geworden, waardoor de grond onvruchtbaar raakt en water schaars is. Gewassen groeien niet meer, dus de voedselproductie stagneert. Honger drijft vooral jonge mensen richting de hoofdstad Kampala. En daar zie ik ze maar al te vaak bedelen of mensen beroven.”

Aan het woord is de Oegandese journalist Fredrick Mugira, specialist op het gebied van klimaatverandering en water. Hij is een van de sprekers tijdens de Alternatieve Veiligheidsraad, op 19 juni in Theater aan het Spui. Inzet van het debat: is er een relatie tussen klimaatverandering, conflict en migratie?

De Nederlandse regering meent van wel. Daarom wil Nederland, nu het een jaar lang een zetel heeft in de VN-Veiligheidsraad, klimaatverandering op de agenda zetten. Mugira juicht het Nederlandse initiatief toe.

“Er is sprake van een veiligheidsrisico. Niet het traditionele gevaar van het ene land dat het andere bedreigt of aanvalt, maar het gevaar van instabiliteit. De landen in de Veiligheidsraad hebben de macht om geld vrij te maken voor de strijd tegen klimaatverandering. Doe dat dan ook en wacht niet tot de ramp zich heeft voltrokken. En laat het niet bij beloftes, maar investeer daadwerkelijk in maatregelen die bewoners moeten beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.”

De VN-Veiligheidsraad moet niet wachten tot de ramp zich heeft voltrokken

Fredrick Mugira houdt zich al ruim 15 jaar bezig met water- en klimaatgerelateerde onderwerpen. Zijn journalistieke werk brengt hem de hele wereld over en levert hem talloze prijzen op. Sinds 2011 leidt hij Water Journalists Africa, een netwerk van meer dan 700 journalisten uit 50 landen in Afrika die over watergerelateerde onderwerpen schrijven. Ook is hij medeoprichter van InfoNile, een geojournalistiek platform waarop data en verhalen uit de Nijlregio worden verzameld.

“In traditionele media en onder politici is er weinig aandacht voor onderwerpen als watervervuiling en de gevolgen van klimaatverandering. Ook ontbreekt het vaak aan kennis en geld voor onderzoek. Wij geven een stem aan mensen die anders niet gehoord worden en brengen verhalen die elders onderbelicht blijven. Het start vaak met een klein verhaal, maar al die kleine verhalen samen leveren een groot verhaal op. Kijk maar eens naar de gevolgen van de bouw van een mega-dam in Ethiopië, in het land zelf maar ook in omringende landen.”

Mugira noemt zichzelf een ooggetuige van klimaatverandering. “Niet alleen in het noorden van Oeganda, maar ook in andere Afrikaanse landen zoals Somalië zie je dat mensen met elkaar in conflict komen over het gebruik van waterbronnen en graasgronden voor het vee.”

Ook als het gaat om het grotere geheel heeft klimaatverandering verstrekkende gevolgen. “Klimaatverandering versnelt het proces van onveiligheid en (politieke) instabiliteit, zeker in landen waar overheidsstructuren toch al zwak zijn. Regeringen die noodgedwongen geld uittrekken voor beschermende maatregelen, hebben geen geld meer voor gezondheidszorg, onderwijs of landbouwproductie. Of ze gaan juist te veel geld uitgeven.”

Klimaatverandering versnelt het proces van onveiligheid en (politieke) instabiliteit

Bestaande problemen verergeren en mensen zijn niet meer in staat om rampen het hoofd te bieden. Daarom trekken ze weg, naar de steden in eigen land of de grens over. Met enige regelmaat verschijnen er alarmerende berichten over de vele klimaatvluchtelingen die ‘Fort Europa’ zullen bestormen.

“Daarom is het ook zo belangrijk dat er geld wordt vrijgemaakt voor beschermende maatregelen. Als je mensen helpt om zich aan te passen aan de veranderde omstandigheden, zullen ze blijven wonen waar ze wonen. Zorg dan wel dat dat geld niet in de zakken van privépersonen verdwijnt. Juist lokale gemeenschappen moeten profiteren. Steun daarom initiatieven in dorpsgemeenschappen die met weinig geld het verschil kunnen maken.”