Makerslab: de verhalen van Mo en Maria in de etalage

Voor het Makerslab vroegen we de Haagse studenten Maria Toko en Mohammad Al-Jaf in gesprek te gaan met Haagse kunstenaars van The Hague Street Art, Richard Sluijs en Jochem Aller, en performance dichter Sjaak Kroes. Ze spraken over hun achtergrond en vluchtverhaal. Richard, Jochem en Sjaak maakten van deze ontmoeting een beeld en een gedicht, het resultaat van deze samenwerking is te zien in de etalage van Humanity House en hier online. 

Hoeveel weet je nu eigenlijk van elkaar en hoe vaak verdiep jij je in de ander? Hoe vertel je je verhaal en hoe komt dat eigenlijk over? Dat waren de uitgangspunten voor het makerslab. Elkaar leren kennen en naar elkaar luisteren als langzaam antidotum voor polarisering. De ontmoeting vindt plaats in het Humanity House. Er wordt niet alleen gesproken over de vlucht en de lange weg die Mo en Maria hebben moeten afleggen. Het gaat ook over hoe daar al dan niet over gesproken wordt in de familie, hoe deze achtergrond hun mede gevormd heeft, hoe ze terugkijken op hun land van herkomst en hoe ze kijken naar hun toekomst en het land waar ze nu wonen, Nederland.

Met de beleving van een kind
word je volwassen geacht
Verworden tot een karrevracht, tot handelswaar
Gevallen in de handen van uitbuiters en smokkelaars

Je moet over grenzen, ziet mensen, 
open naar de buitenwereld
Kijkt door een Oosterse lens naar een vrij Europa
Je moeder maakt een knieval
maar zal nooit buigen voor terreur

De zee kan niet schoonspoelen
wat je nog niet hebt verwerkt
omhelsd door helmgras, deed je
Herinneringen in een emmer
In de duinen van Noordwijkerhout

Nu verrijk je anderen met alles dat je hebt bereikt
Deelt levenslessen en droomvluchten
Je leert ze:

Te steken als een bij, en te dansen als een vlinder

Sjaak Kroes

Na een paar dagen komen de eerste schetsen van Richard en Jochem. Ze waren onder de indruk van de kracht en optimisme van Maria en Mo. Maar ook van hoeveel zij al hebben meegemaakt op zo’n jonge leeftijd. Het maakt zoveel uit waar je bent geboren, dat besef komt bij Richard dan echt wel hard binnen. En ondanks dat hij veel van de wereld heeft gezien, realiseert hij zich ook dat hij eigenlijk nog nooit direct met iemand heeft gesproken die gevlucht is. Behalve misschien zijn schoonvader die in de Tweede Wereldoorlog uit het oosten van het land wegvluchtte waarbij hij zijn vader verloor terwijl ze een rivier overstaken.

Mo en Maria zijn enthousiast over hun portretten en het idee dat ze neergezet worden vanuit hun kracht en toekomstdromen. Ook de suggestie dat ze trots zijn op waar ze vandaan komen én waar ze nu zijn, en beide werelden in zich verenigen wordt goed weergegeven in het paspoort idee met “best of both worlds”. Mo deelt verschillende citaten die hem inspireren in zijn leven, om Richard en Jochem een beter beeld te geven van zijn dromen en ambities. Het citaat van Nelson Mandela wordt eruit gepikt en prijkt nu op zijn T-Shirt: Onderwijs is het belangrijkste wapen dat je kunt gebruiken om de wereld te veranderen.

In het eerste ontwerp worden Angola en Irak weergegeven als een vlammenzee, een gevaarlijke plek. Dat was het ook, is het in sommige gevallen nog steeds, maar is niet alleen representatief voor hun gevoel erbij. Ze kijken ook met liefde naar waar ze vandaan komen, het is een evenzeer een onderdeel van wie ze zijn als Nederland. Het is waar mijn wortels liggen, aldus Maria.

Jochem en Richard gaan terug naar de tekentafel en komen met een nieuw voorstel. Het laat zien waar ze vandaan komen en de weg die ze hebben moeten afleggen. Het stelt vragen bij de begrippen grenzeloos en stateloos, die zo dicht bij elkaar liggen maar precies het tegenovergestelde betekenen. Maar het laat vooral zien wie ze nu zijn en waar ze naar toe gaan. Mo en Maria zijn super enthousiast en herkennen zichzelf er meteen in.

Jochem is er trots op dat hij de verhalen van Mo en Maria zo heeft kunnen verbeelden dat zij er blij mee zijn. Het is ingewikkeld, je vervalt snel in clichés. En bij het woord vluchteling hebben mensen al snel een negatieve of zielige connotatie. Dat de vlammenzee sneuvelde in het ontwerp vond Jochem daarom ook niet verrassend. “Power Refugees” een positief en krachtig beeld, zoals ze Mo en Maria ontmoetten. Maar zonder af te willen doen aan het verhaal wat er al achter hen ligt.

Gekleurde motiefjes bedekken
je haargolven
Groeit op in een land
waarin je wordt bedolven onder
de gevolgen van een thuisland
in tweestrijd

Je leert de kleuren van je hart kennen
in Blijdorp herken je de begrenzingen
van een land
Klimt in de netten van haar speeltuinen

De vlag van het land waar je woont
beschermt je niet tegen haar regelgeving
Alle kleuren Afrika
klinken heden ten dagen door in je zingeving

Jeugdig meisje, kijk jou nou

Haren vlechtend
Kleurrijk als het palet van een stoepkrijt tekening
Jij, Afro tribal en ballet
Zoveel moois niet te vangen in een enkel document

Bedankt voor de rijkdom, je moed en je gelijkheidsstrijd
God zal met je zijn
waar je kerk ook moge staan in de toekomst
We zullen onze werelddelen

Nederlandse 

Sjaak Kroes